Delegacja działającego przy Związku Polaków na Białorusi Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej na czele z płk Weroniką Sebastianowicz w dniach 15 – 22 września uczestniczyła w spotkaniu integracyjnym z kresowymi kombatantami z Polski, Litwy, Białorusi, Ukrainy, Anglii i Nowej Zelandii.
Wydarzenie zostało objęte Honorowym Patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy. Partnerem strategicznym projektu był Instytut Pamięci Narodowej, a zorganizowało spotkanie integracyjne wrocławskie Stowarzyszenie „Odra-Niemen”.
W dniach 15–22 września 2017 roku w Ośrodku AMW Rewita w Sopocie odbyła się kolejna edycja projektu „Losy Kresowych Powstańców”. W spotkaniu integracyjnym wzięli udział goście przybyli z Wrocławia, Chełma, Brzegu, Głubczyc, Koszalina, Southampton, Grodna, Londynu, Lidy, Lwowa, Lublina, Warszawy, Wellington, Wilna. Przybyło ponad 100 osób.
Wspaniałe środowisko Żołnierzy Niezłomnych reprezentowały polskie damy z płk Lidią Lwow-Eberle i płk Weroniką Sebastianowicz na czele, a także Otton Hulacki, Jerzy Widejko, żołnierze legendarnego dowódcy Jana Borysewicza ps. „Krysia” z Grodzieńszczyzny oraz z 27. Dywizji Piechoty AK i wiele innych znamienitych osób.
Sopot przywitał kresowych kombatantów słońcem. Pierwsze godziny i dni poświęcone były na wzajemne poznanie. Drugiego dnia odbyła się w Sopocie inscenizacja akcji Żołnierzy Wyklętych, przedstawiona przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej „Gryf” i Grupę Historyczno-Edukacyjną „Młot” z Koszalina.
17 września (w niedzielę) odbyły się uroczystości pod pomnikiem Golgoty Wschodu na Cmentarzu Łostowickim w Gdańsku. W południe kombatanci wzięli udział we Mszy św. w Bazylice Mariackiej z pięknym przywitaniem kresowych gości. Po południu uczestniczyli oni w uroczystej Gali Bohaterów w Filharmonii Bałtyckiej. W koncercie przypomniano m.in. postać Danuty Siedzikówny „Inki”.
Niezwykle ważne były spotkania międzypokoleniowe. Kombatanci spotkali się z uczniami I LO w Sopocie oraz Zespołu Szkół Handlowych Technikum nr 1 im. Danuty Siedzikówny „Inki” z Sopotu.
Odbyło się także ważne spotkanie z delegacją Archiwum IPN. Gościom przybliżono działalność pionu archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej oraz zaprezentowano projekt „Archiwum Pełne Pamięci”. Kombatanci mieli możliwość poznania unikatowych kolekcji przekazanych do Instytutu przez osoby prywatne, a także poznać korzyści wynikające z udziału w projekcie „Archiwum Pełne Pamięci”. Podczas spotkania pracownicy Archiwum IPN zachęcali uczestników do podjęcia współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i wyjaśniali wszelkie kwestie dotyczące zasad przekazywania do IPN zbiorów prywatnych.
Jednym z punktów programu było zwiedzanie Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, gdzie goście zapoznali się z wystawą główną.
W spotkaniach z kombatantami uczestniczyli pracownicy IPN. Jednym z nich był Piotr Szubarczyk, edukator i znawca tematu konspiracji niepodległościowej. Przeprowadził on z kilkoma z gości cenne wywiady, które zasilą nasze zbiory edukacyjne. Poprowadził także spotkanie dyskusyjno-filmowe.
Wśród kresowych żołnierzy był porucznik Marian Markiewicz, ur. w Kownie, zaprzysiężony w okręgu nowogródzkim AK. Za działalność konspiracyjną skazany na 1,5 roku na gestapo.
Żołnierz wywiadu, podkomendny Bolesława Wasilewskiego ps. „Bustromiak”, uczestnik Operacji „Ostra Brama” i bitwy pod Surkontami, gdzie na rozkaz „Kotwicza” wyprowadził rannych z okrążenia. Aresztowany przez NKWD i przez kilka miesięcy więziony. Po wypuszczeniu na wolność osiadł w Gdańsku, gdzie cały czas był w konspiracji. Wpadł podczas próby zdobycia pieniędzy na wyrobienie dokumentów dla żołnierzy. Dostał wyrok 15 lat więzienia. W 2017 roku odznaczony przez Prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W trakcie kolejnych dni goście zwiedzili Gdańsk. 21 września wzięli udział w koncercie zorganizowanym przez Straż Graniczną.
Ostatni dzień projektu poświęcony został na konferencję podsumowującą spotkanie pt. „Losy Kresowych Powstańców”. Rozpoczęła się ona od przedstawienia gości. Następnie głos zabrali organizatorzy, m.in. Krzysztof Drażba, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku. Z dużym zainteresowaniem przyjęto wystąpienie zastępcy prezesa IPN prof. Krzysztofa Szwagrzyka i prezentację pracy Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, w tym Wydziału Kresowego. Prof. Szwagrzyk przedstawił m.in. losy poszczególnych Żołnierzy Wyklętych i dzieło poszukiwań ich szczątków. Projekt kończy uroczysta kolacja integracyjna.
Znadniemna.pl za gdansk.ipn.gov.pl, zdjęcia: Stowarzyszenie Odra-Niemen, Niezależny Związek Armii Krajowej, Instytut Pamięci Narodowej
