Kilkudniowy objazd miejsc pamięci narodowej, przypominających o największym polskim zrywie niepodległościowym w XIX stuleciu – Powstaniu Styczniowym, rozpoczęli 17 stycznia, w ramach obchodów 158. rocznicy wybuchu powstania, działacze Brzeskiego Obwodowego Oddziału Związku Polaków na Białorusi.
Uczestnicy obchodów 158. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego przy grobie Powstanki Heleny Skirmunt na cmentarzu katolickim w Pińsku
W pierwszym dniu obchodów delegacja ZPB z Brześcia na czele z prezes Brzeskiego Obwodowego Oddziału Związku Polaków na Białorusi Aliną Jaroszewicz przybyła na cmentarz katolicki w Pińsku, na którym gromadzili się w tym dniu także członkowie miejscowego oddziału ZPB na czele z prezes Krystyną Murawiejko. Na cmentarzu w Pińsku Polacy z Pińska i Brześcia modlili się przy grobie Powstanki Styczniowej, znanej malarki, rzeźbiarki i konserwatorki zabytków Heleny Skirmunt.
Helena Skirmunt urodziła się w 1827 roku w Kołodnem koło Pińska. Była córką Aleksandra Skirmuntta i Hortensji z Ordów, siostrzenicy Napoleona Ordy. Zaprojektowała architektoniczny ołtarz dla kościoła w Ochowie koło Pińska, przeprowadziła restaurację obrazów i szat liturgicznych w kościele w Pińsku. Podczas Powstania Styczniowego została aresztowana i zesłana do Tambowa. Po kilku latach odzyskała wolność, ale z zakazem osiedlenia się na Litwie. Zamieszkała w Bałakławie na Krymie. Jej prace były wystawiane w prestiżowej warszawskiej galerii Zachęta i w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Zmarła na kuracji w południowej Francji w Amelie-les-Bains 1 lutego 1874 roku.
Na cmentarzu katolickim w Pińsku znajduje się kilkanaście nagrobków rodziny Skirmunttów herbu Dąb Pod Mitrą, znajdujących tu miejsce spoczynku od połowy XIX wieku. Na ziemi pińskiej było największe gniazdo tego rodu, tu znajdowały się ich majątki, liczące nawet po dziesięć tysięcy hektarów.
Z Pińska delegacja ZPB udała się do leżącej 22 kilometry od miasta wsi Szołomicze, wsi otoczonej bagnami i lasami, na którą po Powstaniu Styczniowym władze carskie nałożyły kontrybucję – 25 rubli złotem. Szołomicze były gniazdem rodzinnym szlacheckiego rodu Szołomickich herbu Hippocentaurus. Szołomiccy wspólnie z mieszkańcami rodzinnej wsi brali czynny udział w polskim zrywie niepodległościowym. Potomkowie mieszkańców Szołomicz, walczących w Powstaniu Styczniowym, w liczbie 16 osób, w 2020 roku ufundowali, a w sierpniu tegoż roku i postawili w Szołomiczach replikę przedwojennego, zniszczonego po II wojnie światowej pomnika, upamiętniającego ich bohaterskich przodków.
– Wieś Szołomicze. Lilia Murawiejko, nauczycielka języka polskiego w Pińsku i prezes Brzeskiego Oddziału Obwodowego ZPB Alina Jaroszewicz przy nowym pomniku Powstańców 1863 roku
Odsłonięcie pomnika Powstańców w Szołomiczach – 1933 rok.
W obwodzie brzeskim zachowało się 30 miejsc pamięci, związanych z Powstaniem Styczniowym. Jedenaście z nich zostało już odnowionych i wyremontowanych przez Brzeski Oddział Obwodowy ZPB.
W nowej wersji pomnika Powstańców Styczniowych w Szołomiczach jego fundatorzy postanowili wykonać inskrypcję w dwóch językach – polskim i białoruskim
– Ustawiono nowe krzyże na zbiorowych mogiłach Powstańców w miejscowościach Bokinicze (rejon piński) i Woronie (rejon stoliński), replikę tablicy inskrypcyjnej na pomniku na grobie Antoniego Szołomickiego w Brodczy, uporządkowano kaplicę Rdułtowskich w rejonie baranowickim, groby Adolfa Hlebowicza i Kajetana Oladowskiego w Prużanie, wykonano replikę płyty nagrobnej Antoniego Kaliszka w Szczytnikach Małych w rejonie brzeskim, nagrobka Józefa Ostrowskiego na cmentarzu w Prużanie, przeprowadzono bardzo kosztowną renowację grobowców Jana i Stefanii Żuków w Popinie Nowej (rejon drohiczyński), Jana Mitraszewskiego i Stefana Malinowskiego w Kobryniu. W tym tygodniu, w rocznicę Powstania Styczniowego, w miejscach pamięci o Powstańcach zapłoną znicze – opowiada Eugeniusz Lickiewicz, kierujący działalnością członków ZPB w obwodzie brzeskim w zakresie opieki nad miejscami polskiej pamięci narodowej.
Anna Jurkowska z Pińska i Szołomicz
